ارزیابی رابطه بین مخارج آموزش، بهداشت، نفرین منابع و فقر در ایران

در قرن بیستم شکست بازار در تخصیص بهینه و زایش فقر دربازار رقابت کامل منجر به شکل‌گیری تفکر دولت‌های رفاه با گرایشات سوسیالیستی در مبارزه با فقر به خصوص فقر مطلق با استفاده از تخصیص‌های دولتی شد. اعطای جایزه نوبل 2015 به دیتون نشانه‌ای از این تغییر ابزار تخصیص، از بازار به دولت در مبارزه بافقر بود. هدف از این مقاله ارزیابی تاثیرات مخارج آموزش و پرورش و مخارج بهداشتی دولت بر فقر در ایران است. هدف دیگر پژوهش ارزیابی فرضیه نفرین منابع از منظر نحوه تاثیرگذاری درآمدهای نفتی بر فقر در ایران است. بدین منظور با مدلسازی عوامل موثر بر فقر و بکارگیری روش مارکوف سوئیچینگ، فرضیه‌های پژوهش در بازه زمانی 1364-1393 مورد آزمون قرار گرفت. نتایج حاصل از برآورد مدلهای پژوهش نشان داده است که افزایش نسبت مخارج آموزش و پرورش دولت به کل مخارج دولت تاثیر منفی و معنی‌داری بر شاخص فقر مطلق داشته‌است در حالیکه نسبت مخارج بهداشتی دولت به کل مخارج دولت نتوانسته است به کاهش فقر کمک نماید. همچنین ارزیابی فرضیه نفرین منابع بر فقر نشان داده است که نسبت درآمدهای نفتی به تولید ناخالص داخلی تاثیری غیرخطی و آستانه‌ای بر شاخص فقر مطلق داشته است. به عبارت دیگر تا زمانیکه نسبت درآمدهای نفتی به تولید ناخالص داخلی کمتر از 13% باشد، افزایش سهم درآمدهای نفتی در تولید ناخالص داخلی توانسته است موجب کاهش فقر شود اما پس از افزایش سهم درآمدهای نفتی در اقتصاد و عبور از حد آستانه‌ی 13%، افزایش سهم درآمدهای نفتی در تولید ناخالص داخلی موجب افزایش فقر شده است.